Planlamanın Gereği ve Önemi

EĞİTİM ÖĞRETİM ÇALIŞMALARININ PLANLI YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN YÖNERGE

Sayı :328.20-81.prog./3817 Tarih :25.5.1981

Konu :Planların ve haftalık ders

programlarının düzenlenmesi.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

MERKEZ,TAŞRA VE YURT DIŞI TEŞKİLATINA

1.Eğitim ve Öğretimin istenen amaca ulaşması,eğitimde birlik ve bütünlüğün sağlanması;bu hizmetlerin planlı, programlı ve düzenli yürütülmesiyle mümkündür.Bu olgunun,tüm eğitimciler tarafından bilinmesine ve eğitimi düzenleyen yönetmelik,plan,program ve diğer kurallarla belirlenmesine rağmen,Temel Eğitim II.Kademe ile orta ve yükseköğretim kurumlarındaki uygulamalarda planlamaya yeterince Önem verilmediği ve derslere hazırlıklı girilmediği gözlenmektedir.İlkokullarda ise,bu konuya yönetmelikleri gereği yeterince önem verilmekte olduğu saptanmıştır. Ancak,bu okullardaki uygulamanın da tam ve yeterli olduğu söylenemez.

2.Ayrıca,bazı okullar ile diğer Öğretim kurumlarındaki eğitim yöneticileri ders planlarının düzenlenmesinde eğitim-Öğretim ilke ve kurallarını yeterli şekilde dikkate almamaktadırlar.Ders planlarının düzenlenmesinde çok defa kişisel görüş ve istekler ön planda tutulmaktadır.Bu durum,okulun,derslerin,bütünüyle eğitim öğretimin amaçları yerine yerel ve kişisel birtakım görüşlerin ön plana geçmesine yol açmaktadır.

3.Eğitim Öğretimde birlik ve bütünlüğü sağlamak,eğitimi programda öngörülen amaçlara yöneltmek,çalışmaları etkili ve verimli hale getirmek üzere,Bakanlığımıza bağlı her derecedeki öğretim kurumlarında ve yurt dışında görevli öğretmenler,derslerine planlı,programlı olarak yeterli hazırlıklarını yaparak gireceklerdir.

4.Ders hazırlığı ve plan çalışmaları,ekteki Yönerge titizlikle okunmak ve incelenmek suretiyle,Yönergede belirtilen şekilde yapılacaktır.Yönergede yer alan plan örnekleri,öğretmenlere yardım amacıyla hazırlanmış olup içeriği aynı kalmak koşuluyla istenildiğinde Okul Müdürlerinin onayı ile Öğretmenlerce yeniden düzenleme ve geliştirme yapılabilecektir.

5.Haftalık ders programları,ders hazırlığı ve planlarıyla yakından ilgili olduğundan,her öğretim yılı başında,okul yönetimince eğitim öğretim ilkelerine uygun olarak titizlikle düzenlenecektir.Ders programları üzerinde,mevsim koşulları, öğretim şekli,yönetici ve öğretmen değişikliği gibi önemli nedenler dışında,öğretim yılında değişiklik yapılmayacaktır.

6.Ders hazırlığı ile planların Yönerge esaslarına göre yapılmasını,bu esaslara sürekli uyulmasını,uygulamanın amaçlara uygun olarak yürütülmesinin yöneticiler tarafından izlenmesini ve müfettişlerce denetlemelerde aranmasını önemle rica ederim.

   Hasan SAĞLAM

Milli Eğitim Bakanı

Eğitim Öğretim Çalışmalarının Planlı Yürütülmesine İlişkin

YÖNERGE

1.Planın Tanımı ve Önemi:

a)Öğretim terimi olarak plan,belirli eğitim amaçlarına ulaşmak için(bilgi,materyal ve etkinlikler arasında) öğretim konusu olabilen etkinliklerden hangilerinin seçileceğini,bunların öğrencilere niçin ve nasıl yaptırılacağını,ne gibi yardımcı ve tamamlayıcı kaynak ve araçların kullanılacağını,elde edilen başarının nasıl değerlendirileceğini,önceden tasarlayıp kağıt üzerinde saptamaktır.

b)Öğretim konusu olabilecek etkinlikler,geliştirici niteliklerine göre dikkatle seçilmelidir.Seçilen bu konuların hangi eğitim ve öğretim amaçlarını gerçekleştireceği önceden saptanmış olmalıdır.Bunun gerçekleşebilmesi ancak,öğretmenin çalışmalarını önceden dikkatle planlaması ve gereği gibi uygulayabilmesi ile mümkündür.Öğretimde ne öğretileceği öğrenciler tarafından açıkça bilinmeli ve onlarla birlikte planlanmalıdır.

c)Eğitimde,kabul edilen belli amaçlara ulaşmak esas olduğuna göre,plansız ve programsız çalışmalar eğitim öğretimi amacından uzaklaştırır.

2.Plan Yapmanın Gereği:

Eğitim Öğretim kurumlarında derslere planlı ve hazırlıklı girmek yasal yönden zorunlu olduğu gibi eğitsel yönden de gereklidir.

a)Eğitsel Yönden:

Eğitim ve Öğretim planlı,programlı ve geliştirici bir çalışmadır.Amaçlarına en kısa yoldan ve verimli bir biçimde ulaşan eğitimciler çalışmalarını daima gelişmeyi öngörerek dikkatle planlayanlardır.BU nedenle eğitim ve öğretimin verimli olabilmesi için planlamaya gereken önem verilmeli ve öğretmenler sınıflarına mutlaka bu şekilde hazırlıklı girmelidirler.

Planlar,eğitim etkinliğinin çeşidine göre hazırlanır,kısıtlı ve belli bir örneğe bağlı değildir.Ancak plan, katı, biçimsel olmaktan çok,az ayrıntılı,daha yararlı nitelikte olmalı,planlama çalışmalarında çevre özellikleriyle okul-çevre ilişkileri de gözönünde tutularak eğitim öğretimi en iyi şekilde ve belirli sürede sağlayacak yönde hazırlanmalı ve uygulanmalıdır.Gerektikçe konu,süre ve uygulamada değişiklikler yapılmalıdır.

b)Yasal Yönden:

(1)İlköğretimde planlama,en geniş biçimiyle ilkokulların yönetmeliğine ve programlarına alınmak suretiyle bu kavrama yasal nitelik kazandırılmıştır.

(2)Lise ve Ortaokullar yönetmeliğinin 57.maddesinde öğretmenin yıllık plan yapması,derslere hazırlıklı girmesi, gezi,gözlem,inceleme ve deneylerin bir plana göre yapılması hükümleri bulunmaktadır.Aynı hükümlere mesleki ve diğer ortaöğretim kurumlarının yönetmeliklerinde de yer verilmektedir.

(3)Birçok yüksek öğretim kurumunun yönetmeliğinde plan kavramı benzer hükümle yer almaktadır.

3.Öğretimde Planlı Çalışmanın Yararları:

Eğitim-Öğretimde planlama ve programlamanın amaçları şunlardır:

a)Öğretimin planlanması,Öğretmenin,eğitim-Öğretimde neyi,niçin ve nasıl ve nasıl okutacağını düşünmesini sağlayarak verimi artırır.

b)Konuların ne zaman ve ne kadar süre içinde işleneceğinin zaman sırasına göre düzenlenmesini,ayrıca programların süresi içinde tamamlanmasını sağlar.

c)Planlı çalışma öğretmen ve öğrencileri dağınıklıktan kurtarır,onlara güven kazandırır.

d)Amaçları gerçekleştirecek en uygun yöntem,teknik,araç ve gereçlerin seçilmesini,derslere hazırlıklı girilmesini sağlar.

e)Planlama öğrencilerin ilgi,ihtiyaç ve yeteneklerine göre yetiştirilmesini sağlar.

f)Planlı çalışma,eğitim öğretimin değerlendirilmesinin sağlam ve güvenilir olmasını sağlar.

g)Öğretmen ve öğrencilere düzenli ve birlikte çalışma alışkanlığı kazandırır.

h)Eğitim faaliyetlerinde düşünceye açıklık kazandırır.

4.Plan Yapmanın İlkeleri:

Plan yapılırken aşağıdaki temel ilkeler gözönünde bulundurulur:

a)Plan,eğitim öğretimin amaçlarına uygun olmalıdır.

b)Plan,öğretim programlarına göre şu şekilde olmalıdır:

(1)Programda belirtilen konular belirlenmelidir.

(2)Konuların işlenişinde kullanılacak yöntem,teknik,araç-gereç,gezi-gözlem ve deneyler gözönünde bulun durulmalıdır.

c)Her plan belli bir süreyi kapsamalıdır.

d)Plan,öğretimin seviyesine,konuya,öğretim dalına ve amacına uygun olmalıdır.

5.Plan Çeşitleri:

Öğretmenler,eğitim öğretim çalışmalarında duruma göre aşağıda belirtilen planları hazırlarlar:

a)Yıllık plan.

b)Ünite planı.

c)Günlük plan.

(1)Ders planı.

(2)Gezi-gözlem planı.

(3)Deney planı.

6.Yıllık Plan :

Öğretmenin bir öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü bulunduğu sınıflarda,program uyarınca belli üniteleri ya da konuları hangi aylarda,yaklaşık olarak ne kadar zamanda işleyeceğini gösteren ve öğretmence hazırlanarak ders yılı başında okul yönetimine verilen çalışma planına denir.

Yıllık plan hazırlanırken aşağıdaki hususlar gözönünde bulundurulur:

a)Yıllık çalışma planını yaparken Öğretmen okulda,o yıl uygulanacak haftalık ders programının kesin biçimini almasını bekler ve hangi sınıflarda,hangi günlerde derslerinin bulunduğunu öğrenir.

b)Her ay hangi sınıfta kaç saat ders okutacağını hesaplar.

c)Okutacağı derslere ait ünitenin kaç konuya ayrılmasının mümkün olacağını ve konunun işlenmesi için kaç ders saatine gereksinim olacağını saptar.

d)Öğretim yılındaki ay,hafta,gün ve saatlerin öğrenciler yönünden verimlilik durumunu gözönünde bulundurur.

e)Yıllık plan hazırlanırken öğretmen,haftalık ders saatleri toplamına göre aylar ve yarıyıl itibariyle bir öğretim yılında toplam kaç gün ve kaç saat ders işleyeceğini saptar.Bu saptamayı yaparken tatil,bayram ve diğer özel günleri belirleyerek çalışma takvimini hazırlar.Yıllık planda aylara göre haftalık çalışma sürelerini gösterir.

f)Öğretim programını inceleyerek,bir yıl içinde okutulacak konuları ağırlıklarına ve çevresel özelliklerine göre düzenler,bunları işleme sürelerini de dikkate alarak ay ve haftalara göre dağıtır.

g)İşlenecek konuların veya ünitelerin amaçlarını program amaçlarına uygunluğu yönünden belirler.

h)Konunun işleniş,yöntem ve tekniklerini sınıfça,gruplar halinde veya bireysel çalışma biçiminde mi işleneceğini planlar.

i)Yararlanacağı kaynaklar ile araç-gereçleri saptar.

k)Konuyu işlerken varsa yapılacak deney,gezi,gözlem çalışmalarını belirler.

l)Diğer zümre Öğretmenleriyle yapılacak işbirliğinin neler olacağını saptar.

m)Konuyla ilgili olarak gerektiğinde öğrenciye verilecek ödevleri saptar.

n)Öğretim yılı içinde yapacağı yazılı değerlendirmelerin zamanını belirler.Bunu saptarken değerlendirmelerin konu ya da ünite bitimlerinde olmasına özen gösterir.

7.Yıllık Planın Yapılışı:

Yıllık plan aşağıdaki şekilde yapılır:

a.Öğretmen sınıfta dersi olan diğer Öğretmenlerle görüşerek,gezi,gözlem inceleme,deney,ödev,değerlendirme vb. çalışmaların belirli hafta veya toplanıp toplanmadığını araştırır ve bu konuda ortak önlemler alınmasını sağlar.

b.Geçmiş yıllardaki uygulamaları da gözden geçirerek planını kendi başına veya varsa aynı dersi okutan diğer öğretmenlerle birlikte yapar.

c.Hazırlayacağı yıllık planı okul müdürüne onaylatır.

d.Planın onanmış bir örneğini yaralanmak üzere sürekli yanında bulundurur.Yıl içinde meydana gelebilecek aksaklıkları nedeniyle birlikte not eder.

e.Uygulama sırasında saptanan notlardan ünite veya günlük planlarla bir sonraki yıllık planlarda yararlanılır.

8.Ünite Planı :

a.Öğretmenin gözetimi ve denetimi altında,öğrencilere belirli bir süre içinde ve eğitim amaçlarına uygun olarak bir takım bilgi,beceri ve anlayışları kazandırmayı öngören,belirli bir konu ya da sorun çerçevesinde düzenlenmiş türlü etkinlikleri,öğrenme yaşantılarını ve değerlendirme çalışmalarını kapsayan ayrıntılı ders planıdır.

b.Ünite planları uygulama ile daha yakından ilgili olduğu için yıllık plana göre daha ayrıntılı olmalıdır. Öğrencilerin neyi, niçin,hangi yollarla öğreneceklerini bilmeleri bakımından bu planın hazırlanmasında olabildiğince etkinliklere öğrencilerinde katılmasına özen gösterilmelidir.Ancak öğretmen öğrencilerle birlikte planlama çalışmala rına yönelecek ise bir ön hazırlık yapmak zorundadır.

9.Ünite Planının Hazırlanması:

Ünite planında aşağıdaki esaslara dikkat edilmelidir:

a.Belirli bir konu bulunur.Bu konu programda bulunan ve yıllık plana alınmış olan konu olmalıdır.

b.Süre belirlenmelidir.Bu süre yıllık planda saptanan süre olmakla birlikte değişik bir sürede olabilir.

c.Ünitenin amacı saptanmalıdır.Amaç,ünitenin işlenmesi ile öğrencilere kazandırılması düşünülen bilgi,beceri ve davranışları içermelidir.

d.Ünitenin işlenişinde gözönünde bulundurulacak bölümler belirlenmelidir.

e.Ünitenin işleniş yöntem ve tekniği belirlenmelidir.

f.Ünitenin işlenişinde başvurulacak kaynak araç-gereçler saptanmalıdır.

g.Üniteyle ilgili olarak gezi,gözlem,deney vb. etkinliklere yer verilecekse bunlar belirlenmelidir.

h.Ünite ile ilgili ölçme ve değerlendirme yöntemi belirtilmelidir.

10.Günlük Plan :

a.Bir ya da birkaç ders saatinde işlenecek konunun ana çizgilerini,bu konuya ilişkin deneyleri,tartışma sorularını, ödevleri,uygulama çalışmalarını ders araç ve gereçlerini içine alan ve önceden ilgili öğretmenlerce hazırlanan plandır.

b.Günlük plan bir yada birden çok ders saatinde işlenecek konuların planlanmasıdır.Bunun dışında gezi, gözlem, deney vb. etkinlikler olabildiğince öğrencilerinde katkısıyla ayrıca planlanır.Bu tür planlar okul müdürüne onaylatıldıktan sonra uygulanır.

Günlük planların yapılması şu nedenlerle gereklidir:

(1)Eğitim-Öğretimde ortak konulara ve etkinliklere yönelmeyi sağlar.

(2)Eğitim-Öğretim konularının içeriği ile etkinliklerin mantıklı olarak sıralanmasını sağlar.

(3)Üzerinde önemle durulacak noktaları belirler.

(4) Zamanın verimli olarak kullanılmasına olanak sağlar.

(5) Yapılan çalışmaları belgelendirir.

(6) Değerlendirme için temel oluşturur.

(7) Dersler ve konular arasındaki ilişkileri gösterir.

(8) Derslerde sürekliliği sağlar.

(9) En uygun yöntem ve teknikleri belirleme olanağı sağlar.

11.Günlük Planın Hazırlanması:

Günlük plan hazırlanırken aşağıdaki öğeler saptanır:

a.İşlenecek konu

b.Konuya uygun amaçlar.

c.Konunun işleneceği gün,saat ve süre.

d.Uygulanacak yöntem ve teknikler.

e.Başvurulacak kaynaklar ile kullanılacak araç ve gereçler.

f.Varsa konuyla ilgili gezi,gözlem,uygulama vb. çalışmalar.

g.Değerlendirme yöntemi (Bu çalışmanın değerlendirilmesi olabileceği gibi,öğrenci başarısının değerlendirilmesi de olabilir.)

12.Eğitim Öğretim Çalışmalarının Planlanması İle İlgili Ortak Hükümler:

a.Temel eğitim 1.kademe okulları,bu yönergenin genel esaslarına uymakla beraber,plan ve program hazırlıklarını, mevcut yönetmelikleri uyarınca sürdürürler.

b.Bakanlığımıza Bağlı Temel Eğitim 1.kademe okulları dışında kalan her tür ve düzeydeki diğer eğitim-öğretim kurumları ile yurt dışındaki okullar bu yönergedeki esasları uygularlar.

c.Yıllık planlar 12.b maddesinin kapsamına giren kurumlarda,bu kurumların özelliklerine ve türlerine göre,bir öğretim yılı,yarıyıl veya belirli bir eğitim etkinliğinin süresini kapsayacak şekilde düzenlenir.Bu planlar,öğretim programların özelliklerine ve sınıflara göre (Ed.-Fen şb.gibi) gerektiğinde ayrı ayrı hazırlanır.

d.Ünite planları kurumların öğretim programlarının ve derslerin özelliklerine göre hazırlanır.

e.Günlük planlar 12.b maddesinin kapsamına giren kurumlarda o gün işlenecek ders veya derslerle ilgili örnekte belirtilen içerik bilgilerini kapsayacak şekilde düzenlenir.

f.Yıllık planlar,kurumların özelliklerine göre ve türlerine göre öğretim yılı,yarıyıl veya etkinliklerin başlamasın dan önce;ünite planları,yıllık plana bağlı olarak o ünitenin işlenmesine başlamadan önce;günlük planlar ise derslere girilmeden önce hazırlanır.

g.Planların hazırlanması sırasında kurumların türlerine ve özelliklerine göre öğrencilerle birlikte çalışmaya olabildiğince özen gösterilir.

h.Yıllık planlar ile gezi,uygulama,deney vb. planları okul müdürünün onayından sonra uygulamaya konur.

ı.Her öğretmen ünite planları ile günlük planlarını istenildiğinde müdür veya denetleme yetkisi olanlara göstermekle yükümlüdür.

k.Okul müdürleri öğretmenlerin çalışmalarında bu yönerge esaslarına uyup uymadıklarını denetlemekle yükümlüdür.

l.Yıllık plan hazırlanırken,okulun yöneticileri de zümre öğretmenleri yanında diğer ders öğretmenleri ile işbirliği yapılır.Böylece yazılı sınavlar ile gezi,gözlem,deney vb. etkinliklerin aynı gün ve saate toplanması veya çakışmaları önlenerek eğitim-öğretimde uyum ve bütünlük sağlanır.

m. Her öğretim yılı sonunda yıllık planların,okulun yöneticileri,zümre öğretmenleri ve diğer öğretmenlerin katıla cağı bir toplantıda değerlendirilmesi yapılır.

n.Ders planları,programları ve yapılan hazırlıklar müfettişlerin denetlemelerinde aranır ve değerlendirmeye konur.